Nederland heeft vroeger verschillende namen gehad. Dit veranderde elke keer wanneer er een andere regering of persoon aan de macht kwam. Het blokje van de Franse Tijd, van 1795 tot 1813 is nog niet ingevuld.

Stadhouder Willem V prins van Oranje
In de achttiende eeuw, vóór 1795, heette Nederland 'Republiek der Verenigde Nederlanden'. Stadhouder Willem V, prins van Oranje, was de hoogste leider van ons land. De steden waren heel belangrijk in die tijd, vooral in Holland en Zeeland. Van de steden was Amsterdam wel de allerbelangrijkste. Aan het hoofd van de steden stonden de 'regenten'. Zij kwamen uit rijke koopmansfamilies, die maar een klein deel van de bevolking uitmaakten. De regenten gaven hun belangrijke banen door aan familieleden en rijke vrienden. Bovendien betaalden zij geen belasting. Ten tijde van de Republiek was er vooral in de steden sprake van grote armoede, honger en werkloosheid. Daarbij kwam ook nog dat deze grote groep mensen niets te vertellen had over hoe het land bestuurd moest worden.

Vraag:

Patriotten en Oranjegezinden
Een deel van het volk protesteerde tegen de stadhouder en de regenten, omdat er armoede en werkloosheid was. Zij noemde zich 'patriotten', wat vaderlanders betekent. Ze wilde een andere regering, waarin ook het volk meer te zeggen had. Ook was er een groep mensen die het met de prins eens was, zij noemde zich oranjegezinden. De patriotten en de oranjegezinden kwamen steeds vaker in botsing met elkaar. In 1787 kwamen de patriotten in opstand tegen de stadhouder. De stadhouder kreeg hulp van zijn zwager, de koning van Pruisen, om de opstand de kop in te drukken. Een deel van de patriotten vluchtte naar Frankrijk. Daar brak in 1789 een nog grotere revolutie uit , wat we de 'Franse Revolutie ' noemen.

Revolutie in Frankrijk
De Franse revolutionairen zetten in 1789 koning Lodewijk XVI af, omdat het volk armoede leed en niets te vertellen had. In 1793 werd de koning met de guillotine onthoofd. Het koninkrijk Frankrijk werd een republiek. De leus van de Franse Republiek was: 'Vrijheid, Gelijkheid, Broederschap'. Die drie dingen beloofden de Franse revolutionairen aan alle volkeren in Europa, die onderdrukt werden door koningen en andere heersers. Aan Engeland had Frankrijk daarom al de oorlog verklaard.

De Bataafse Republiek
In 1795 trok het Franse leger ons land binnen, om het volk te bevrijden van de onderdrukking. Zij kreeg steun van de patriotten, die de stadhouder en regenten wilden afzetten. Stadhouder Willem V vluchtte daarom naar Engeland. Veel Nederlanders hoopten dat de Fransen de vrijheid zouden brengen. Nederland kreeg een nieuwe naam: De Bataafse Republiek.

De vrijheid, gelijkheid, broederschap die de Fransen zouden brengen was er niet zomaar. Omdat Frankrijk in oorlog was met Engeland, mochten de Nederlanders geen handel meer voeren met Engeland. De Nederlanders moesten ook de Franse soldaten voeden, kleden en onderdak geven. Veel Nederlandse mannen moesten in dienst van het Franse leger. Dat was een slimme zet van de Fransen, zij konden zo hun leger groot en sterk maken. In de Bataafse Republiek kwam echter steeds meer werkloosheid en armoede. De oranjegezinden wilden de stadhouder weer terug, omdat de Fransen en patriotten niets aan die slechte toestand deden.

De inval van de Engelsen en de Russen in Noord-Holland
Frankrijk werd steeds machtiger en viel andere landen in Europa aan. Engeland wilde daar wat aan doen. De Engelsen wisten dat er nog oranjegezinden in de Bataafse Republiek waren die niet tevreden waren met de Franse overheersing. Daarom besloot Engeland de Republiek aan de vallen. Engeland hoopte dat de oranjegezinden zouden helpen om Frankrijk te verslaan. Dan zou daarna stadhouder Willem V weer terug kunnen keren naar zijn land.

De Engelsen vonden de kust in Noord-Holland, tussen Huisduinen en Groote Keeten een goede plek om de Bataafse Republiek binnen te vallen. Deze kust was goed met zeilschepen te bereiken en de soldaten konden daar makkelijk aan land komen. De Engelsen hoefden dan nog maar een korte afstand naar het zuiden om Amsterdam in te nemen. Ook waren Den Helder en Texel dichtbij. Daar lag de Nederlandse marinevloot afgemeerd. De Engelsen wisten dat de vloot erg zwak was. Den Helder werd ook niet goed verdedigd. Vanaf Huisduinen konden de Engelsen dan makkelijk naar De Helder toe, de haven bezetten en de vloot innemen.

Op 27 augustus 1799 kwamen de Engelsen met ongeveer 200 schepen naar de kust van Noord-Holland, vlakbij Huisduinen. Zij bombardeerden de kust met hun kanonnen terwijl tegelijkertijd sloepen met 15000 militairen aan land werden gezet. De Fransen en Bataven vochten hard terug vanachter de duinenrij. Zij konden de Engelsen echter niet tegenhouden. Op 28 augustus namen de Engelsen vanaf land Den Helder in. Op 30 augustus zeilde de Engelse admiraal met zijn schepen naar de Bataafse vloot. De Engelse vloot was veel sterker en groter dan de Bataafse. De Engelse schepen hadden niet alleen de Engelse vlag gehesen maar ook die van het huis van Oranje. Er waren veel oranjegezinden onder de Bataven op de Bataafse vloot. Bij het zien van de Oranjevlag op de Engelse schepen, legden veel mannen hun wapens neer en de Bataafse vloot gaf zich over.

Rusland had afgesproken Engeland te helpen in de strijd tegen Frankrijk. In september kwamen de Russische troepen in Den Helder aan. Samen met de Engelsen gingen ze de vijand te lijf. Er werd zwaar gevochten in de Zijpe-polder en langs de Westfriese Omringdijk. Het Engels-Russische leger kwam in september al aardig zuidwaarts, dwars door de duinen naar Schoorl en Bergen. Ze trokken ook verdere oostwaarts, naar de Zuiderzee.

De Frans-Bataafse legers kwamen vanaf het zuiden om de vijanden terug te dringen. Overal waar de soldaten kwamen werden huizen bezet, paarden en voedsel gestolen en de mensen werden gedwongen de soldaten te helpen met het graven van versterkingen. Dat gold niet alleen voor de Franse soldaten maar ook voor de Engelse en Russische. Voor de inwoners van Noord-Holland maakte het niets uit met wie ze te maken hadden. De Engelse en Russische legers werden daardoor niet echt gezien als bevrijders.
In veel dorpen werden kerken, kastelen, scholen en gemeentehuizen gebruikt voor het stallen van paarden en karren en voor onderdak van de soldaten, maar soms ook als ziekenhuis om de gewonde soldaten te verzorgen.

De Engelsen hadden gehoopt dat de oranjegezinden hen wel zouden helpen in de strijd, maar daar kwam in de praktijk niet veel van. Het leek wel of het de mensen niet uitmaakte of ze door de hond of de kat werden gebeten.

Tegenvallers
Het weer zat de Engelsen en Russen erg tegen. Het regende dat het goot. In het moerassige land en zandgronden liepen de soldaten met hun paarden, karren en zware kanonnen vast in de modder. De voorraden voedsel en munitie konden daardoor moeilijk bij de Engelse en Russische soldaten komen.

Ook konden de Engelsen en Russen niet goed samenwerken. De Russen waren erg onervaren en vertrokken niet op tijd om andere legers te helpen. In paniek beschoten ze zelfs een keer hun eigen soldaten. Op 19 september vond de slag bij Bergen plaats. Daar werd de Russische generaal Hermann gevangen genomen. Op 2 en 3 oktober was een tweede groot gevecht bij Bergen waarbij de Fransen werden teruggedrongen. Alkmaar werd door de Engelsen ingenomen en de vrijheidsboom, het symbool van de Bataafse Republiek, voor het gemeentehuis werd omgehakt. Op 6 oktober werd er hevig gevochten bij Castricum. Een echte winnaar was er in deze slag eigenlijk niet. Beide legers leden grote verliezen. De Engelsen en Russen waren echter zo uitgeput dat ze niet langer meer konden vechten. Het Franse leger werden voortdurend aangevuld met verse soldaten vanuit het zuiden. 18 oktober 1799 werd besloten vrede te sluiten. De oorlog, die nog geen 2 maanden heeft geduurd, had een enorme schade aangericht in Noord-Holland. Veel mensen hadden erg geleden door het brute optreden van de soldaten en achteraf heeft die oorlog geen enkele zin gehad, er veranderde niets voor de mensen. De Engelsen en Russen dropen af naar Den Helder om van daaruit weer naar huis te gaan. Ze hadden verloren.

De bevolking van Noord-Holland
De oorlog had in Noord-Holland veel schade aangericht. Veel gebouwen en huizen werden verwoest. De mensen in de dorpen raakten veel van hun bezittingen kwijt. Veel woonhuizen, kerken, schoolgebouwen en gemeentehuizen maar ook het kasteel van Schagen hadden onderdak moeten bieden aan soldaten en paarden. Bij afloop van de oorlog. Toen de soldaten waren vertrokken, bleven de gebouwen uitgewoond en zwaar beschadigd achter.

De tijd van Napoleon
De Fransen bleven nog een tijdje de baas in Nederland. Napoleon Bonaparte, een jonge officier uit het Franse leger, greep in 1799 de macht in Frankrijk. In 1804 kroonde hij zichzelf tot keizer. In 1806 maakt hij van de Bataafse Republiek het koninkrijk Holland. Hij stelde zijn broer Lodewijk Napoleon aan als koning van Holland. Zo probeerde Napoleon meer macht te krijgen in Nederland. In 1810 zette Napoleon zijn broer Lodewijk weer af als koning. Hij vond dat Lodewijk de Nederlanders niet goed onder de duim hield. In plaats daarvan voegde hij Nederland bij zijn eigen keizerrijk. Nederland werd zo een deel van Frankrijk. In 1811 bezocht Napoleon Nederland. Hij ging ook naar Den Helder en Texel. Napoleon wilde in Den Helder een grote marinehaven maken die goed verdedigd moest kunnen worden. De verovering van Den Helder door de Engelsen op 28 augustus 1799

had aangetoond dat dat nog niet het geval was. Hij gaf dan ook opdracht verdedigingsforten te bouwen rond Den Helder.

In 1813 verloor Napoleon een grote veldslag bij Leipzig in Duitsland en in 1815 werd hij in de slag bij Waterloo in België door een groot leger van verschillende Europese landen definitief verslagen. Dit was het einde van de Franse revolutie.
Stadhouder Willen V was inmiddels in Engeland overleden. Zijn zoon Willem was in 1813 al naar Nederland gekomen. In 1814 werd hij gekroond als Koning van Nederland en hij kreeg de naam Koning Willem I.

Terug naar het overzicht

www.hansonline.eu/den_helder