Dit dok is het oudste nog in dienst zijnde droogdok van Europa. Het is met de hand gegraven door duizenden arbeiders. In 1822 is het in gebruik genomen.

Dit droogdok diende om de schepen te repareren en te onderhouden. Om een schip in het dok te leggen moest het dok eerst vol met water lopen. Het schip voer binnen en de het dok werd gesloten met een grote stalen deur, de Schipdeur. Door middel van de witte paaltjes voor het dok, de richtpalen, kon de dokmeester zien of het schip in de juiste positie lag. Als dat het geval was werd het dok leeggepompt met behulp van een stoommachine. De herstelwerkzaamheden konden beginnen.

De boot die nu in het dok staat is het in 1876 gebouwde schroefstoomschip De Bonaire. Het is de bedoeling dat dit schip weer in oude staat hersteld gaat worden.

De stoommachine, die werd gebruikt om het dok leeg te pompen, stond in dit gebouw. Het droogpompen gebeurde via leidingen onder de grond. Wanneer de reparatie aan een schip was voltooid liet men het dok weer vol lopen met water. Dit gebeurde door de schipdeur weer weg te halen. De boot kon weer uit het dok worden gesleept.

Foto 5

Met behulp van de stoommachine kon het dok  helemaal worden leeggepompt

ROUTE:

Ga over de sluisdeur aan het einde van het dok naar gebouw 51, de scheepsmakerswerkplaats

DE SCHEEPSMAKERIJZERWERKPLAATS

Deze werkplaats werd vroeger de Scheepsmakerijzerwerkplaats genoemd.

In deze hal werden kleine schepen gebouwd zoals sleepboten, loods en lichtschepen en andere kleine vaartuigen. Dit was de werkplaats van lassers, de branders, de smeden en de klinkers. Nieuwe schepen werden in Den Helder pas vanaf 1900 gebouwd. Daarvoor gebeurde dat maar heel af en toe.

Foto 6

De Rijkswerf kreeg vanaf 1900 voor het eerst toestemming  kleine schepen te bouwen. Dat gebeurde ook in deze hal.

Aan de rechterzijde bevindt zich gebouw nummer 52. Dit was de schilderswerkplaats met magazijn. Op de eerste verdieping was een kantine. De hal is gebouwd in 1824 en diende aanvankelijk als spijkermagazijn, koper en blikslagerswinkel, smederij en bierhok.

Vroeger werden er erg lange werkdagen gemaakt. Om het de arbeider een beetje naar het zin te maken kregen ze regelmatig bier te drinken.

Foto 7

De schilderswerkplaats werd gebouwd in 1824

ROUTE:

Loop links van gebouw 51 naar droogdok 2. Voor dat je daar aankom zie je een bunker staan

DE SCHUILBUNKER

Voor dat je bij dok 2 aankomt zie je aan de linkerkant een betonnen bunker staan. Dit is een schuilbunker uit de Tweede Wereldoorlog.

Foto 8

Deze schuilbunker bood de arbeiders op de werf  bescherming tegen de Engelse bombardementen

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de werf door de Duitsers bezet en voor eigen oorlogsdoeleinden gebruikt.

In een poging de Duitser daar weer weg te krijgen werd de werf heel vaak door de Engelsen gebombardeerd. Om de arbeiders te beschermen werden wel 30 van deze bunkers gebouwd. Een aantal van deze bunkers is bewaard gebleven.

ROUTE:

Loop door tot aan droogdok 2

Foto 9 *

Herstelwerkzaamheden aan het dok in 1865. Men had  nog te kampen met veel technische problemen

Dit dok is gebouwd tussen 1858 en 1865. Omdat de schepen in de loop der jaren steeds groter werden, is dit dok al een stuk groter dan dok 1.

Het dok wordt op dit moment gerestaureerd.

In de rechterwand van het dok is een gedenksteen geplaatst. Achter deze steen is een koperen koker verborgen met daarin een verslag over de eerste steenlegging en diverse muntstukken uit die tijd.

Dat inmetselen van een koker was in die tijd heel gebruikelijk bij waterstaatswerken zoals dokken en sluizen.

ROUTE:

Recht voor het dok staat gebouw 63, de ketelmakerij

DE KETELMAKERIJ

Recht voor het dok zie je een groot gebouw, de ketelmakerij. Hier werden vroeger de stoomketels gemaakt en gerepareerd.

Foto 10

In de ketelmakerij wordt nu een 17e eeuws zeilschip  bewaard

Binnen in deze hal staat een heel bijzonder schip namelijk een zeilschip uit de zeventiende eeuw.
Dit zeilschip is een zogenaamde Pinas. Dat was een veelgebruik scheepstype in die tijd. Het werd zowel als koopvaardijschip en als oorlogschip gebruikt. Deze pinas is op de bodem van het IJsselmeer gevonden.

Foto 11

Een Pinas was een veel gebruikt type schip in de zeventiende eeuw.  Het werd voor vracht en als oorlogsschip gebruikt

ROUTE:

Ga linksaf in de richting mastenloods, gebouw 66

DE MASTENLOODS

De Mastenloods wordt beschouwd als een van de mooiste gebouwen van de rijkswerf.

Foto 12

De mastenloods, met aan de linkerkant de scheepshelling,  wordt weer helemaal gerestaureerd

Hier werden vroeger de masten gemaakt voor de zeilschepen. Op dit moment wordt het gebouw gerestaureerd.

Naast de voormalige mastenloods staat een oude scheepshelling waarop oude reservesluisdeuren zijn neergelegd. Vanaf deze helling werden schepen te water gelaten.

Aan het einde van de helling heb je uitzicht op de binnenhaven en het Noord-Hollands kanaal. Dit kanaal was een belangrijke vaarverbinding tussen Den Helder en Amsterdam. In 1825 werd het in gebruik genomen. Voor dat dit kanaal er was moesten de schepen, om bij Amsterdam te komen, over de Zuiderzee varen. Door de vele ondiepten was dat een gevaarlijke tocht.

ROUTE:

Achter de mastenloods loopt "Het "Boerenverdriet"

HET BOERENVERDRIET

Foto 13 *

Het zoute water dat door dit kanaal binnenkwam was  voor veel boeren een grote ergernis

Het Boerenverdriet was een verbinding tussen de haven, de Rijkswerf en het Noord-Hollands kanaal.

De verbinding werd afgesloten door middel van sluizen. Iedere keer dat de sluisdeuren werden opengezet kwam er veel zout water het Noord-Hollands kanaal binnen. Dat zoute water was heel slecht voor de gewassen op de landerijen van de omliggende boerderijen. Het water dat daar werd gebruikt was afkomstig uit het kanaal. De productie werd daar ernstig door geschaad. De boeren hadden daar veel "verdriet" van. Vandaar de naam Boerenverdriet

ROUTE:

Ga over de schipsluis van droogdok 2 weer terug

OUDE KANONNEN

Foto 14

Alleen de achterkant van dit zeventiende-eeuwse  kanon steekt nog boven de grond uit

De metalen trospalen die bedoeld zijn om schepen aan vast te leggen zijn in werkelijkheid oude zeventiende- eeuwse kanonnen. Zij zijn voor het grootste gedeelte ingegraven. Alleen de achterkant steekt boven de grond uit. Op het werfterrein en langs het Noord-Hollands kanaal staan er veel.

ROUTE:

Loop vervolgens terug langs gebouw 51 naar gebouw 48 (tegenover de Westpoort)

HET VOORLICHTINGSCENTRUM

Dit gebouw is jarenlang het onderkomen van de dokwerkers geweest.

Foto 15

Hier werden de dokwerkers ondergebracht

Nu is het een voorlichtingscentrum van de gemeente over de voormalige rijkswerf. Hier kun je informatie krijgen over de plannen die de gemeente heeft met De Rijkswerf. De bedoeling is er een themapark van te maken over alles wat met het water te maken heeft.

ROUTE:

Ga over "het schuine pad" in de richting van gebouw 41

HET SCHUINE PAD

Het Schuine Pad was de verbindingsweg tussen De Rijkswerf en Het Paleis.

Foto 16

Vroeger was het schuine pad een mooi laantje vol  begroeid met bomen

In het Paleis was de directie van de werf gevestigd en later het koninklijk instituut voor de marine, beter bekend onder de afkorting K.I.M. Dit pad was vroeger aan beide kanten beplant met een rij bomen. Door de vele uitbreidingen van de werf hebben deze bomen het veld moeten ruimen.

Lopend over Het Schuine Pad zie je aan het einde het Natte Dok. Dat is een kleine binnenhaven bedoeld als parkeerplaats voor schepen die, in afwachting voor reparatie, verkoop of sloop, tijdelijk waren opgelegd.

Het Natte Dok is in de zelfde tijd gegraven als Dok 1, dus al in het begin van de vorige eeuw.

DE SLEEPBOOT Y8122

Foto 17 *

De sleepboot Y8122 in actie

Aan de rechterzijde staat gebouw 41. Het is nu in gebruik van de Stichting Nautische Monumenten.

Deze stichting heeft tot doel om authentieke vaartuigen te restaureren en voor het nageslacht te bewaren.

Momenteel wordt er hard gewerkt aan de Y8122, de oudste nog op De Rijkswerf gebouwde stoomsleepboot uit 1937. De boot wordt weer in oude glorie hersteld.

De gerestaureerde stoommachine van de boot is al te bezichtigen.

ROUTE:

Loop terug naar gebouw 29

DE SCHEEPSMAKERSWERKPLAATS

Foto 18

De scheepsmakerswerplaats is gebouwd in 1824

In dit gebouw waren vroeger de tekenkamers, de scheepsmakerswerkplaats en verschillende magazijnen gevestigd.

Het is tijdens de eerste bouwperiode gebouwd in 1824.

ROUTE:

Loop in de richting van de dijk. Daar staat gebouw 1

DE TRADITIEKAMER

Foto 19

De traditiekamer is een van de oudste gebouwen van de werf

In gebouw 1 zit nu het bedrijfsmuseum van de marine-onderhoudsbedrijven. Het wordt nu de Traditiekamer genoemd. Dit museum hoort bij het Marinemuseum. Hier zijn oude materialen, gereedschappen en documentatie over het onderhoud aan de Nederlandse marineschepen te vinden. Het is eg leuk om hier eens binnen te kijken.

Naast het bedrijfsmuseum is het Historisch archief van De Rijkswerf gehuisvest. Dit was vroeger het woonhuis van de officier van politie van de werf. Het is gebouwd in 1862.

In dit archief zijn oude foto's, boeken, documenten en tekeningen opgeslagen. Als je wat wilt weten over de geschiedenis van de werf kun je hier terecht.

Foto 20

Vrijwel de hele geschiedenis van de rijkswerf is in dit  archief te vinden

ROUTE:

Tegenover het historisch archief staat gebouw 2

De rondwandeling is bijna afgelopen. Maar eerst nog even gebouw 2

DE MASTEN- EN SLOEPENMAKERIJ

Foto 21

Hier was de werkplaats voor de masten- en sloepenmakers

Hier werkten vroeger de masten en sloepenmakers, de houtbewerkers en de polyestermakers. Tegenwoordig is dit gebouw in het bezit van de personeelsvereniging WSOV (Willemsoord Sport- en Ontspannings Vereniging)

Je kunt hier binnen goed zien hoe je van een oude werkplaats een prachtig verenigingsgebouw kunt maken. Kijk maar eens binnen.

ROUTE:

Vanaf dit gebouw loop je, langs de oude houten sloepenloodsen, de onderzeeboot De Tonijn en het Marinemuseum (leuk om daar naar binnen te gaan) naar de uitgang

Wij hopen dat je van deze rondwandeling hebt genoten.

*) Dit is een tijdelijke foto die nog vervangen moet worden door een fraai exemplaar. Wie hem heeft, wordt verzocht hem te mailen naar hwalr@wxs.nl . Bij voorbaat onze dank!

 

Terug naar het overzicht

www.hansonline.eu/den_helder/