 |
 |
INVENTARIS VAN DE LESKIST
(diverse voorwerpen, w.b. originele bodemvondsten en replica’s ,alle voorzien van een rubricering en codering volgens onderstaande lijst)
A. Dagelijks leven
1Schijfje eikenhout met jaarringen van een huis uit de Vikingstad Yorvik, het huidige York in Engeland. Het schijfje is gezaagd uit een paal van de woning. Datering : circa 1000 na Christus (origineel).2 Bouwplaat van een Vikinghuis. Je ziet dat mens en dier samenleefden in een huis. De huizen van de Friezen weken af van dit model. Een afbeelding van zo’n huis is bijlage 3. Resten van deze huizen zijn o.a. aangetroffen op Texel, in Den Helder en in
Warmenhuizen.
|
|
3 Mes. IJzer. Datering : 7e-9e eeuw. Uit Hongarije. Dit model is in de Vikingtijd zeer wijd verspreid aangetroffen (origineel).
4 IJzererts. Afkomstig uit Engeland. Ook in de Kop van Noord-Holland is in de Vroege Middeleeuwen ijzer gewonnen.
5 Hertshoornen fragmenten. Gezaagde stukken gewei van een hert. Hieruit werden bijvoorbeeld kammen gemaakt, maar ook handgrepen van messen.
6 Schaaltje / lepel. Koehoorn. Slachtafval werd niet weggegooid, de Friezen konden bijna alles van het rund gebruiken. Het schaaltje is gevormd door verhitting.
7 Mandje. Wilgentenen. Dit materiaal was veel voorhanden in de omgeving van kreken. Naast het gebruik voor afrasteringen en het maken van schermen in het huis ook gebruikt voor manden.
8 Muziek. Tijdens feesten werd muziek gemaakt met plaatselijk vervaardigde instrumenten. Op de CD hoor je verschillende instrumenten.
9 Bordspel. Een aardig tijdverdrijf was ook het bordspel Hnefatafl. Het is een strategiespel en wordt gezien als een voorloper van het schaakspel. Beschrijving en spelregels op bijlage 6.
B. Middelen van bestaan
In het noordwestelijk kustgebied leefde men van landbouw, jacht en visserij.
Meestal had men de grootste moeite voldoende voedsel voor het eigen gezin te verkrijgen. Een mislukte oogst betekende honger. In de agrarische gemeenschap maakte men alles wat nodig was voor het bewerken en bereiden van de geoogste zaken. Ook verwerkte men bepaalde producten :
1 Wol. Delen van de Kop van Noord-Holland (Wieringen, Texel) zijn nog steeds schapengebieden. Dat was in de Vikingtijd ook zo. Wol was een zeer gewild artikel. |
 |
2 Zeezout. Op verschillende plaatsen werd zeezout gewonnen, dat werd gebruikt voor het conserveren van voedsel.
3 Leer. Werd voor dezelfde zaken gebruikt als in de huidige tijd. De buideltjes met voorwerpen zijn naar bestaande originelen gemaakt in rund- en schapenleer en dienden ook voor het meedragen van voorwerpen, w.b. persoonlijke bezittingen en handelswaar.C. Handel en economie.
Onder invloed van de toenemende bevolking en verbetering van de ontsluiting van het gebied werden bepaalde specialismen ontwikkeld. Soms werd er ook meer geproduceerd dan verbruikt. Het overschot werd verhandeld tegen andere producten, soms zeer exotische, van ver weg (lange-afstands handelsproducten). De Vikingschatten van Wieringen bevatten voorwerpen en munten uit het huidige Irak ! In Medemblik en Schagen zijn aardewerk potten gevonden die zijn gemaakt in het Duitse Rijnland.
De handel is hier een echte ruilhandel. Munten of fragmenten van munten en zilveren sieraden werden om hun gewicht in zilver geruild (een baaltje zeezout bijvoorbeeld tegen 10 gram zilver).
1 Fragment van een maalsteen in basaltlava. Het materiaal is afkomstig uit de Eifel in Duitsland. Dit fragment is gevonden in Mechelen, Belgie, datering 7e-9e eeuw (origineel). Vergelijkbare stukken zijn in Medemblik gevonden.2 Scherf van een Badorf pot. Aardewerk. Versiering met stempel. Gevonden te Schagen, vervaardigd in het Rijnland.Datering 9e eeuw. (origineel). De zilverschatten van Wieringen waren in dit type aardewerk verborgen.
3 Pingsdorf pot/beker. Aardewerk. Gevonden nabij Keulen, Duitsland. Datering 10e-12e eeuw (origineel, met restauraties).
Dit aardewerk diende als verpakkingsmateriaal.
4 Barnsteen. Onbewerkt. Reeds vele duizenden jaren een begeerd object. Afkomstig uit het Oostzeegebied (origineel).
5 Zilveren munt. Abassidische dirhem, 8e eeuw (origineel).
6 Zilveren munt. Sassanidische dirhem. 6e eeuw (origineel).
7 Zilveren munt. Frankische denier keizer Lotharius/Lodewijk de Vrome
(tweede helft 9e eeuw) (origineel).
8 Hakzilver (fragment van een staafje of baartje). C. 9e eeuw (origineel).
9 Ivoor. Afkomstig uit Afrika. Antiek, 19e eeuw.10 Ivoor. Afkomstig uit Siberie/Alaska. c. 10e-11e eeuw (origineel).
11 Kaurischelp. Deze zgn. panterkauri uit India (!) is bekend uit enkele graven van belangrijke personen uit de 7e – 9e eeuw. Een exemplaar is gevonden te Hegebeintum in Friesland. Het voorwerp gaf de bezitter vermoedelijk veel aanzien.
12 Kopererts. In de vorm van elementair, gedegen koper. Afkomstig uit Cornwall, Engeland, waar al vele duizenden jaren koper word gewonnen.
13 Tinerts. In de vorm van het mineraal cassiteriet. Afkomstig uit Bohemen, Tsjechië. Het gewonnen tin werd in een bepaalde verhouding gemengd met koper, waardoor brons ontstond. Brons was een van de belangrijkste grondstoffen voor wapens en sieraden in de Vroege Middeleeuwen.
14 Zilvererts. In de vorm van elementair, gedegen zilver en het zilvererts argentiet. Afkomstig uit Bohemen, Tsjechië.
15 Looderts. In de vorm van het mineraal galeniet. Lood was in de Vroege Middeleeuwen een edelmetaal. Werd gebruikt voor allerlei (gebruiks-) voorwerpen. Afkomstig uit Engeland.
16 Ruwe halfedelstenen. In het doosje o.m. granaat (rood/roodbruin), bergkristal (helder, kleurloos), lapis lazuli (blauw) en carneool (doorzichtig roodbruin). Deze halfedelstenen waren de meest gewilde uit een groot aanbod uit de Alpen, Turkije, het Midden-Oosten en India. Ze waren kostbaar, niet in de laatste plaats omdat ze van zeer ver moesten worden aangevoerd. Zie overigens ook onder D.
17 Olielampjes. Aardewerk, met kalkaanslag en kleine restauraties.Byzantijns/Islamitisch/Arabisch, c. 7e-10e eeuw. Deze lampjes werden soms door de zeehandelslieden uit verre oorden meegebracht, maar werden ook over land vanuit het Balkangebied naar West-Europa gebracht (origineel).
D. Kunstnijverheid en sieraden
In de kunstnijverheid en sieraden van de Germaanse volkeren spelen dieren en symbolische beesten een belangrijke rol.
Na de intrede van het Christendom ontdek je veel meer christelijke tekens en afbeeldingen van Jezus op de voorwerpen.
2 Ringfragmenten. Brons. Germaanse volkeren uit Hongarije. C. 7e-9e eeuw. De graveringen laten voorstellingen van zgn. fabeldieren zien (originelen).
3 Langgerekte fibula, zgn. longbrooch. Brons. Angelsaksisch, Engeland. De Angelen en Saksen zijn twee germaanse volkeren die vanuit Denemarken o.a. naar Engeland trokken. Vergelijkbare fibulae (meervoud van fibula) zijn ook gevonden in Friesland (origineel).
4Halssnoer met glazen- en halfedelstenen kralen en originele Romeinse munten (samengesteld, deels origineel en deels modern)
De glazen kralen werden in de gehele oude wereld gemaakt. Op enkele plaatsen in Europa (Constantinopel, Keulen, Parijs) waren ateliers van steenbewerkers (ook wel steensnijders genoemd) aanwezig. Daar werden zeer fraaie sieraden en kunstvoorwerpen gemaakt. Sommige edelstenen werden geïmporteerd uit verre streken.
Uit veel graven van Friezen en Franken zijn doorboorde Romeinse munten bekend. Deze munten hadden alleen waarde als curiositeit en amulet gedurende vele eeuwen nadat ze de functie van betaalmiddel hadden verloren.
De in het halssnoer verwerkte halfedelstenen zijn gemaakt van bergkristal.
6 Riemhanger/riemtong/gesp. Brons (originelen). Een riemhanger werd gemonteerd op een lederen riem met de bedoeling daar iets aan te bevestigen of aan te hangen. Een riemtong zit aan het uiteinde van een riem (functie : versiering). De functie van een gesp mag bekend worden verondersteld.
Terug naar het overzicht |