Deel 2. De kaart van 1699 en de toestand nu.
Het is wel handig om voor deze pagina een plattegrond van Den Helder bij de hand te hebben. Dan wordt het nog duidelijker. (De gele lijn geeft de plaats aan van de huidige dijken).
(Je moet maar even heen en weer schuiven in dit venster, omdat je steeds weer naar de kaart moet kijken. Ik heb wel kleine stukjes uit de kaart hierboven in de tekst gezet).
Op de kaart van Dirk
Abbestee uit
1699 zien we middenonder de naam Heijligharn. Later wordt
deze naam verbasterd tot Heilig-arm en Heilig-arde.
Deze laatste naam kan wel eens "Heilige aarde"
betekenen. In de tijd dat deze kaart gemaakt werd, was dit een landtong met duinen. Op
deze plaats staat nu het kerkhof aan de Jan Verfailleweg en
misschien is er reeds vele eeuwen een kerkhof op deze plaats
geweest, dat zou immers de naam "Heilig-arde" kunnen
verklaren. En als we er Heilighorn van maken dan betekent
het: uitstekende landtong.
We gaan nu eens kijken of we op de
kaart van Dirk Abbestee punten in de tegenwoordige stad kunnen
terugvinden.
Rechtsboven in de kaart zien we een
keurig recht stuk dijk: Nieuwe Dijck Ao 1666 geleijdt. Dat
rechte stuk loopt tot fort Oostbatterij, dat als oudste Helderse
fort in 1781 op de kop van de Sluisdijk werd gebouwd. Dit fort
lag langs de plek aan
de Kanaalweg waar vroeger de kermis werd gehouden. Nu staan daar nieuwe huizen
en de VW garage.
Daar begint de kromming, die
doorloopt tot het vroegere fort Vismarkt, dat nu opgeruimd is.
Dat stuk herkennen we op de kaart als Den Ouden Zeedijck.
Hierna gaat het verder met Nieuwe Dijck Ao 1662 geleijdt.
Deze dijk ligt nu op de zeebodem, want de gele lijn, die
dwars door "Het Oude Landt" loopt laat zien waar nu
onze zeedijk ligt. Bij Huisduinen bijvoorbeeld is het "Sijmen
Kuiperswiel" verdwenen.
Van Huisduinen gaan we weer terug
over de Huisduiner weg. Op de kaart zien we aan deze weg een
molentje getekend. Deze weg heette vroeger de "Koger
Weg" omdat dit immers de hoofdweg was van "Den
Kooch". Op de kaart kunnen we zien dat de weg vlakbij
Huisduinen een scherpe aftakking maakt naar de
"communicatie-sloot". Hierin kunnen we de Tuintjesweg
en de Duinweg herkennen met alle bochten.
We gaan weer verder. Hoewel in de
loop der tijd de Huisduinerweg in zijn loop is veranderd, is te zien, dat hij bij de oude Helder moet
uitkomen: de weg komt uit op de dikke lijn die de Koger Zeedijk aangeeft. Het stuk er naar toe waren de
Koningsweg en
Artilleriestraat (nu ligt daar de Jacob van Heemskerckstraat),
die uitkomt op de plek waar vroeger de Windwijzer stond. Dat was
een weerstation op de plaats achter het Doris Rijkershofje.
Ook nu kunnen we nog stukjes van de
oude Koger Zeedijk herkennen. De Timorlaan is er nog een
stuk van.
We volgen nu de Nieuwe Landschen
Dijck (onderaan de kaart). Die loopt door tot aan fort
Dirksz. Admiraal. Daar gaat hij over (bij de bocht op de kaart)
in de Brakkeveldweg die (rechtdoorgetrokken) op de
Sluisdijkstraat terechtkomt. Dat klopt ook, want deze dijk heette
behalve Nieuwe Landschen Dijck ook Oostdijk, Schapendijk en Sluisdijk.
Nog iets over de
duidelijk zichtbare vijfsprong in de Nieuwe Lantse Polder.
Dat is de plek waar de watertoren staat. De Nieuwlander wegh
is dus de Middenweq plus Jan Verfailleweg en naar de andere kant
de Spoorstraat. De Kruijsweg en Waterringh vinden we terug
in de Javastraat en de weg zonder naam naar de dijk toe als Polderweg. Die
Polderweq is eigenlijk de enige die zijn historische naam heeft
behouden, al lijkt het een beetje vreemd, een Polderweg in het
midden van de stad.
Van de vijfsprong af loopt nog een weg in de richting van de Nieuwe Lantse Dijck. Dat is de Boerhavestraat. De belangrijkste straten van de oude stad zijn dus al 300 jaar geleden aangelegd! Later werden er op de stukken land tussen de straten van de vijfsprong huizen gebouwd volgens de oorspronkelijke verkaveling van de weilanden. Dat is dan ook de reden waarom er zoveel straten en huizen "scheef" lopen en staan ten opzichte van de hoofdstraten.
Moeilijke woorden:
landtong:
een smalle strook land die in het water uitloopt
batterij: artillerie-afdeling met een aantal
kanonnen; het woord komt van het Franse "battre", dat
"slaan" betekent.
vijfsprong: een kruispunt van vijf wegen
verkaveling: verdeling van stukken
grond
Terug |
